မဂၤလာပါ အစ္မ။ ညီမတို႔ ဂႏၳဝင္ အြန္လိုင္း မဂၢဇင္းက နယ္ပယ္အသီးသီးမွာ ေလွ်ာက္လွမ္းၿပီး ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားေနတဲ့ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ အားက်အတုယူဖြယ္ အေတြ႔အၾကံဳေလးေတြကို ေမးျမန္းျပီး ဂႏၳဝင္ စာဖတ္ပရိသတ္ၾကီးအတြက္ တင္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုတစ္ပတ္မွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္အေနနဲ႕ မိမိဝါသနာပါတဲ့အရာကို ေပါက္ေၿမာက္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့အၿပင္ ေအာင္ၿမင္မႈကို ႀကာရွည္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ျပီး Mango Group ရဲ႕ Co-founder အေနနဲ႔ေရာ Mango Media ရဲ႕ မန္းေနးဂ်င္း ဒါရိုက္တာ အေနနဲ႔ပါ တာဝန္ယူ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ မေအးႏွင္းေဆြ အေႀကာင္းေလးကို တင္ဆက္ေဖာ္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ကဲ… စလိုက္ႀကရေအာင္ေနာ္ အစ္မ။
၁။ အစ္မရဲ႕ မိသားစုေလးအေႀကာင္း အနည္းအက်ဥ္းေလာက္ ေၿပာၿပေပးပါအံုး။
အစ္မမိသားစုက အစ္မအေဖ အေမရယ္ အစ္မအပါအဝင္ ေမာင္ႏွမ (၄) ေယာက္ပါ။ အိမ္ေထာင္ကေတာ့ အစ္မ အမ်ိဳးသားရယ္၊ အစ္မတို႔ရဲ႕ (၅) ႏွစ္အရြယ္ သားေလးတို႔ ရွိႀကတာေပါ့။
၂။ အစ္မရဲ႕ education background ေလးနဲ႔ စာဖတ္ပရိသတ္ၾကီးကို မိတ္ဆက္ေပးပါအံုး။
အစ္မရဲ႕ education background ကေတာ့ အစ္မက ၁၉၈၈ က ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ရုကၡေဗဒတက္ေနတာေပါ့။ ၁၉၈၈ မွာ ေက်ာင္းေတြပိတ္ကုန္ေတာ့ အျပင္ေတြထြက္ျပီး ေနာက္ေတာ့မွ အေဝးသင္နဲ႔ ျပန္ဘြဲ႕ယူျပီး ေက်ာင္းျပီးသြားတယ္။ ဒီဖက္က ဘြဲ႔ရၿပီးေတာ့ အစ္မ အလုပ္လုပ္တယ္။ အလုပ္ကေနထြက္ၿပီး ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္မွာ ဘြဲ႔လြန္ (post-grad) တက္ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါကို ကေနဒါႏိုင္ငံvancouver က Capilano University ကေနၿပီးေတာ့ Business Management ဘြဲ႔တစ္ခုကို ရခဲ့တယ္ေပါ့ေနာ္။
၃။ အစ္မ ဒီ Media ေလာကထဲကို ဘယ္လို ေရာက္ရွိလာတာလဲ ဆိုတာလည္း သိပါရေစ။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ အစ္မက ဒီ ႏိုင္ငံၿခား Advertising Agency ၿဖစ္တဲ့ ဘိတ္(စ္) (Bates Myanmar) မွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ အဲ့ဒီမွာလုပ္ေတာ့ စစခ်င္းေတာ့ အစ္မက ဦးမိုးေက်ာ္ရဲ႕ PA (personal assistant) အေနနဲ႔လုပ္ခဲ့တယ္။ အဲ့ဒီကေနၿပီးေတာ့ ဒီ advertising လုပ္ဖို႔အစ္မ စိတ္ဝင္စားတယ္ေပါ့။ ေနာက္ၿပီး Bates က ၁ဝဝ% ျပည့္ International ကုမၸဏီျဖစ္လာတယ္။ ၁၉၉၉ မွာ လူႀကီးေတြက အစ္မကို မီဒီယာ နဲ႕ကိုက္တယ္။ မီဒီယာ ဘက္ကို ေျပာင္းျပီး media department ကို ဦးစီးေပးပါဆိုျပီး ေတာင္းဆိုတာနဲ႔ အစ္မလည္း ေျပာင္းလိုက္တယ္။ မီဒီယာအပိုင္း planning ကို သေဘာက်တယ္။ အဲ့ဒါနဲ႔ေတာက္ေလ်ွာက္ပဲ အခုထိလုပ္ျဖစ္တယ္။
၄။ Mango ကိုေရာ ဘယ္လို စၿပီး ထူေထာင္ၿဖစ္ခဲ့တာပါလဲ။ အခု Mango operate လုပ္ေနတာကေရာ ဘယ္ေလာက္ ႀကာပါၿပီလဲ။
အစ္မတို႔ကေလ ခုနက ေျပာသလုိပဲ Bates မွာ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္ လုပ္ရင္းနဲ႔မွ သူတို႔လက္ေအာက္က မီဒီယာကုမၸဏီၿဖစ္တဲ့ ဇဲနစ္ မီဒီယာ (Zenith Media) ကို အစ္မ ဂ်နရယ္လ္ မန္ေနဂ်ာ အေနနဲ႔ ေၿပာင္းၿပီးေတာ့မွ တာဝန္ထမ္းခဲ့တယ္။ အဲ့ကေနၿပီးေတာ့မွ အစ္မက ဘြဲ႔လြန္ တက္ဖို႔ သြားလုိက္တယ္။ အစ္မအျပင္မွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ၿမန္မာၿပည္မွာ ၂ဝဝ၃-၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္က ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ျပန္ထြက္ၾကၿပီေလ။ ထြက္ၾကေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ Bates လည္း ျပန္ထြက္တယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္က်ေတာ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြက ျပန္လာခဲ့ပါ။ အားလံုးစုျပီး အလုပ္ေလးလုပ္ရေအာင္။ အစ္မကို ဦးေဆာင္ေပးပါ ဆိုျပီးေတာင္းဆိုတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အစ္မ တစ္ျခားသူငယ္ခ်င္းေတြကလည္း အစ္မ ဒီဘက္မွာ ေက်ာင္းေလးတစ္ခုဖြင့္ဖို႔ ေတာင္းဆိုတယ္ဆိုေတာ့ အစ္မက တၿခားႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ ကိုယ့္လက္ကိုယ့္ေၿခနဲ႔ ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ငန္းတစ္ခု တည္ေထာင္မယ့္ အခြင့္အေရးမ်ိဳး မရႏိိုင္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ကိုယ္ ၿပန္သြားလို႔ရိွရင္ ဒီခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ market အေနနဲ႔အရ အေျခအေနက ေအးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ ေျခႏိုင္လက္ႏိုင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားရိွတယ္ဆိုၿပီးေတာ့ စြန္႕ျပီးျပန္လာခဲ့လိုက္တယ္။ ျပန္လာျပီးေတာ့ အဲ့ဒီမွာစျပီး ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္ April မွာ Mango ကိုေရာ Yangon Academy (K -12 school) ေက်ာင္းေလးကိုပါ သူငယ္ခ်င္းအေပါင္းအသင္းေတြနဲ႕ အတူတူအလုပ္လုပ္ျဖစ္တယ္။ ၂ဝ၁၅ ဇြန္ လမွာေတာ့ ေက်ာင္းကို ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ကိုင္ေနရာမွ ရပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဤေဆာင္းပါးကို ဂႏၱဝင္မဂၢဇင္း မွတင္ဆက္ပါသည္။
၅။ Mango ရဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈေလးေတြ ကိုလည္း ပရိသတ္ၾကီးသိေအာင္ ေျပာျပေပးပါအံုး။
အစ္မက Mango ကို စစခ်င္းကေတာ့ full service agency အေနနဲ႔ ေထာင္ခဲ့တာပါ။ အစ္မတု႔ိက ကုန္ပစၥည္း တံဆိပ္တစ္ခုကို သူ႔ကိုသံုးစြဲတဲ့သူေတြဆီ ထဲထဲဝင္ဝင္ေရာက္သြားေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ အႀကံဥာဏ္ေတြ စဥ္းစားေပးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီ အိုင္ဒီယာေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေပးတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီဟာေတြကို ပံုႏွိပ္ေႀကာ္ၿငာေတြ၊ တီဗြီေၾကာ္ျငာေတြ ျဖစ္လာတဲ့အထိ လုပ္ေပးတယ္။ Mango media အပိုင္းကေတာ့ မီဒီယာေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ သံုးႏိုင္ဖို႔ အတြက္ေရာ ၿပီးေတာ့ ေႀကာ္ၿငာရွင္ေတြသံုးတဲ့ ေႀကာ္ၿငာပိုက္ဆံေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႔ အက်ိဳးရွိရွိၿဖစ္ေအာင္ပါ လုပ္ေပးတယ္။
အဲ့ဒီကေနျပီးေတာ့မွ ၂ဝ၁၂-၂ဝ၁၃ ေတြမွာ ေျပာင္းအလဲေလးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ Market ပိုင္းလည္း အင္မတန္ တိုးတက္လာတယ္။ တစ္ျခား Multi-national ကုမၸဏီေတြလည္း ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဝင္လာတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ေႀကာၿငာရွင္ေတြလည္းမ်ားလာတယ္။ ေနာက္ျပီး မလင္းလင္းတင္ထြန္းရယ္ အစ္မရယ္ အစ္မတို႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ညီမေလး သက္သက္ရယ္က ဦးေဆာင္ၿပီး လုပ္ကိုင္ႀကတယ္။ သက္သက္နဲ႔ မလင္းနဲ႔က creative agency ကို ဆက္ဦးေဆာင္တယ္။ ႏိုင္ငံျခားမွာေခၚေတာ့ advertising agency ေပါ့။ သူတို႔ကေတာ့ အဲ့ဒါကို ၾကည့္မယ္။ အစ္မကေတာ့ Mango Media ဘက္ကို ဦးေဆာင္မယ္ဆိုၿပီးေတာ့ အစ္မတို႔ ႏွစ္ခုခြဲ လိုက္တယ္။
Media Agency ကေတာ့ Media အပိုင္း planning and buying လုပ္တယ္။ လုပ္ရင္းနဲ႔ပဲ အစ္မတို႔က Media Relation ေတြလည္း ေကာင္းတာရယ္ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ PR (Public Relations) ကိုလည္း လူေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား demand လုပ္တာရယ္ေႀကာင့္ အစ္မတို႔က PR Agency ကိုပါ ေထာင္ၿဖစ္တယ္။ သက္သက္စီေပါ့။ Mango Media ေအာက္ကေနျပီး Mangosteen PR ဆိုျပီး တစ္ခု ထြက္လာတာေပါ့ေလ။ အစ္မတို႔ ဒီ ေခတ္အေျခအေန၊ စီးပြားေရးအေျခအေန လုိအပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ညီမတို႔က Wave Digital ဆိုျပီး ေနာက္တစ္ခု ထပ္တည္ေထာင္ၿဖစ္တယ္။ ဆိုေတာ့ Mango media ေအာက္မွာ ေလးခု ျဖစ္သြားတာေပါ့။
၆။ Wave Digital ကက်ေတာ့ ဘယ္လို ကုမၸဏီမ်ိဳးပါလဲ။
Wave Digital က digital online ေပါ့ေနာ္။ တၿခားႏိုင္ငံေတြေလာက္ မဟုတ္ေပမယ့္ အစ္မတို႔ဆီမွာလည္း IT telecom industry က ေၿပာင္းလဲလာေနတယ္။ အမ်ားေၿပာေတာ့ leapfrog ၿဖစ္တယ္ေပါ့ေလ။ ေၿပာင္းလဲလာတဲ့ေခတ္မွာ အစ္မတို႔က လိုအပ္တဲ့ digital service ပါ ေပးႏိုင္ဖို႔ လိုလာတယ္။ အစ္မတို႔ ဒီမွာ မယုယုဒင္ကေနၿပီးေတာ့ digital အပိုင္းကို ဦးေဆာင္ႀကည့္ေပးပါတယ္။
၇။ Mango Group က အခုဆို Mango Marketing, Mango Media, Mangosteen PR, Wave Digital အသီးသီး လုပ္ေဆာင္ေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ အခုလက္ရွိမွာ အစ္မအေနနဲ႔ ဘယ္က႑ေတြ တာဝန္ယူၿပီး ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ေနလဲ ဆိုတာကိုေရာ ေၿပာၿပပါအံုး။
Mango Media ရယ္၊ Mangosteen PR ရယ္ေရာမွာ ေလာေလာဆယ္ ႀကည့္ထားတယ္။ အစ္မက အကုန္လံုးမွာ ဝင္မႀကည့္ႏိုင္ေတာ့ Wave Digital ကို India က Genesis Burson – Marsteller International Digital Agency တစ္ခုမွာ အႀကာႀကီး အလုပ္လုပ္ၿပီး ၿပန္လာတဲ့ ညီမေလး မယုယုဒင္က ဦးေဆာင္ႀကည့္ေပးတယ္။
၈။ Mango Group တည္ေထာင္စဥ္ ကာလကေရာ၊ တစ္ေလ်ွာက္လံုးမွာပါ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရတဲ့ အခက္အခဲေတြ၊ အေတြ႔အႀကံဳေတြကို မွ်ေဝပါအံုး အစ္မ။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္လို စိတ္ထားေလးနဲ႔ ႀကံ့ႀကံ့ခံရပ္တည္ၿပီး အခုလို နာမည္ေကာင္းတစ္ခု ရလာေအာင္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရတယ္ ဆိုတာေလးကိုေရာ ေၿပာၿပေပးပါအံုး။
ညီမေလးက ေမးခြန္းတစ္ခုတည္းနဲ႔ ေမးတယ္။ ၁၂ ႏွစ္မွာ အစ္မတို႔ ေတြ႕ၾကံဳလာရတဲ့ အခက္အခဲကေတာ့ အမ်ားၾကီးပဲေပါ့။ အခုခ်ိန္မွာ ျပန္ေမးလုိက္ရင္ အဲ့ဒီအခက္အခဲေတြ ႀကံဳတာကို ေတာ္ေတာ္ေလးေမ့လိုက္ျပီ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေက်ာ္သြားျပီေလ…ေနာ္။ အခက္အခဲအသစ္ေတြ ရွိတယ္။ အၿမဲတမ္း စိန္ေခၚမႈအသစ္ေတြက ရွိတယ္ေလ အလုပ္လုပ္ေတာ့။ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီးၿဖစ္တဲ့ အခက္အခဲေတြက အတိတ္မွာ က်န္ခဲ့ၿပီဆိုေတာ့ ေမ့စၿပဳသြားၿပီ။ အဲ့ဒီမွာ အဓိက ႀကံဳရတာက ကိုယ္က နည္းနည္းငယ္ေသးတဲ့ အခ်ိန္ေပါ့ေနာ္။ မလင္းေရာ အစ္မေရာ စလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေငြေရးေႀကးေရးလိုတာေပါ့ေနာ္။ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ စုထားတဲ့ပိုက္ဆံေတြကေန လုပ္ႀကတာဆိုေတာ့၊ ဘယ္ investor မွ မရွိဘူး။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္လုပ္ေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ financial အခက္အခဲေတြရွိခဲ့တယ္။ ဒါကိုလည္း ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီး ေက်ာ္လႊားလာခဲ့တယ္။ ျပီးေတာ့ အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက စီးပြားေရးကလည္း ဒီေလာက္မဟုတ္ေသးေတာ့ client ေတြကလည္း ဒီ ေႀကာ္ၿငာေတြေပၚမွာ သံုးဖို႔လည္း သိပ္ အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူး။ ေနာက္ သူတို႔ဆီမွာလည္း တစ္ျခားအခက္အခဲေတြ ရွိေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေႀကာ္ၿငာမွာ ေငြသိပ္မသံုးခ်င္ဘူး။ ေႀကာ္ၿငာကို ကုိယ့္ဟာကိုယ္လုပ္ရင္လည္း ရတယ္ဆိုျပီး ယူဆထားေတာ့ ကိုယ္တိုင္ပဲလုပ္ခ်င္ၾကတာ မ်ားတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီမွာ အစ္မတို႔ အဲ့ဒါကို ေတာ္ေတာ္ေလး ရုန္းကန္ လုပ္လိုက္ရတယ္။ သိပ္မၾကာပါဘူး။ ၂ႏွစ္အတြင္းမွာ အစ္မတို႔ ေတာ္ေတာ္ေလး အဆင္ေျပလာတယ္။ ဒီလိုပဲ အလုပ္တစ္ခု စလုပ္တယ္ဆိုေတာ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မွဳ ေတာ့ရိွတာေပါ့။ အဲ့ဒီအတိုင္းပဲ အစ္မတို႔မွာ ကံေကာင္းတာသည္ အဲ့ဒီအခ်ိန္က market အေျခအေနက မေကာင္းေတာ့ ဘယ္ International Agency မွလည္းမရိွဘူး။ market ကလည္း သိပ္ၿပီး active မျဖစ္ဘူးဆိုေတာ့ စစခ်င္း အေနနဲ႔ လြယ္ကူတာေပါ့။
၉။ မလင္းလင္းတင္ထြန္းနဲ႔ မေအးႏွင္းေဆြ ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီး Mango Group ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္ အစ္မ။ မိန္းကေလးေတြ ေပါင္းၿပီး စလုပ္ခဲ့တယ္ဆိုေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ေတြမွာ က်ား၊မ ခြဲၿခားဆက္ဆံတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳေတြေႀကာင့္ လက္လြတ္ခဲ့ရတဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ၊ အခက္အခဲေတြေရာ ရွိခဲ့ပါသလား အစ္မ။ ဒါေတြကိုေရာ ဘယ္လို ရင္ဆိုင္ခဲ့လဲ။
သိပ္ခြဲခြဲျခားျခားဆက္ဆံတာဆုိ မလင္းေရာ အစ္မေရာ ႏွစ္ေယာက္စလံုးေတာ့ သိပ္မၾကံဳခဲ့ပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အစ္မတို႕ကလည္း နည္းနည္းေခါင္းမာတဲ့ မိန္းမေတြေလ။ ေတာ္ရုံတန္ရုံလည္း အေလ်ွာ့ေပးမယ့္လူစားမ်ိဳးေတြ မဟုတ္ဘူးဆိုေတာ့ ကိုယ္က မိန္းမမို႔လို႔ ဒါမျဖစ္ႏိုင္ဘူး ဟိုဟာမျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတာေတာ့ သိပ္မရိွခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုရိွတာက အစ္မတို႔က မိန္းကေလးျဖစ္တဲ့အတြက္ client ေတြနဲ႔ပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ လုပ္ငန္းနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သူေတြနဲ႔ပဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ ေၿပာဆို သြားလာမႈကို ဂရုထားရတယ္။ working hour အတြင္းမွာပဲ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ စကားေတြကို ရေအာင္ေၿပာရတာေပါ့။ ဘာပဲေျပာေျပာ relax ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ စကားေျပာရင္ ေၿပာတဲ့စကားေတြက တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္စကားေျပာရင္ အဆင္ေျပတယ္။ အလုပ္ရွဳပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ စကားေျပာရင္ tense ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အဲ့ဒီဟာမွာ နားလည္မႈကို build လုပ္ရတာက အစ္မတို႔အတြက္ challenge ျဖစ္တယ္။ ေနာက္စကားေျပာတဲ့အခါမွာလည္း ခ်င့္ခ်ိန္ျပီးေျပာရတယ္။
၁ဝ။ media and marketing က႑ေတြရဲ႕ အေရးပါမႈကို လုပ္ငန္းရွင္ေတြက အခ်ိန္နဲ႔အမွ် ပိုသိလာၿပီး နဂိုကထက္ အခုမွ ပိုၿပီး အေလးထား လုပ္ေဆာင္လာႀကၿပီဆိုေတာ့ အစ္မတို႔ အေနနဲ႔ Mango Media and Marketing စတင္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ ဘယ္လို အခက္အခဲေတြ ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရလဲ။ ဒါေတြကို ဘယ္လို ရင္ဆိုင္ ေက်ာ္လႊားခဲ့ရလဲ။ မွ်ေဝေပးပါအံုး။
အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ေလ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ေႀကာ္ၿငာရွင္ေတြက အဖက္ဖက္ကေန စဥ္းစားရတယ္။ တျခားေနရာမွာ ပိုက္ဆံေတြရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေနရျပီး ပိုက္ဆံေတြကုန္ေတာ့ advertising ဆိုတာကလည္း သိပ္မလိုဘူး။ ယွဥ္ၿပိဳင္မွဳ ဆိုတာကလည္း သိပ္မမ်ားဘူး။ ဥပမာ- အခ်ိဳရည္ဘူးကိုပဲ ၾကည့္ေလ။ အခိ်ဳရည္ဆိုတာ brand က ဘယ္ႏွစ္ခုမွ မရိွဘူး။ ေနာက္ျပီးေတာ့ တစ္ျခားပစၥည္းေတြဆိုရင္လည္းၾကည့္။ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္တို႔ေပါ့။ ကိုယ့္ local brand ေတြပဲ ရွိခဲ့တာေလ။ ဆိုေတာ့ ေၾကာ္ျငာအတြက္ ပိုက္ဆံဘာလို႔သံုးေတာ့မွာလဲ ဆိုတာေတာ့ရိွတာေပါ့။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဒီ brand တစ္ခု လူေတြဆီ ေရာက္သြားရင္ သူတို႔ရဲ႕ အေရာင္းအဝယ္ေတြ ပိုျပီးတက္လာမယ္ ဆိုတဲ့အေတြးကိုလည္း တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုကုိ သူတို႔ဆက္စပ္ျပီး သိပ္မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။ အခုေနာက္ပိုင္း တစ္ျခား International Brand ေတြ ဝင္လာေတာ့ ဒါၾကီးကို ႏိုင္ငံၿခား brand ေတြက နားလည္ျပီးသားဆိုေတာ့ သူတို႔က အဲ့ဒါကို ခ်လုပ္ေတာ့မွ ကိုယ့္ local ေတြလည္း မ်က္စိပြင့္နားစြင့္လာတယ္။ ျပိဳင္တယ္ဆိုတာကလည္း healthy competition ေပါ့ေနာ္။ ဒါဟာ ရိုးရိုးသားသားနဲ႔ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ ကိုယ့္တီထြင္ဥာဏ္ကို ကိုယ္သံုးျပီး ကိုယ့္ brand ကို လူေတြၾကိဳက္လာေအာင္ ျပိဳင္ၾကတာဆိုေတာ့ ပိုျပီးျမင္သာလာတာေပါ့။ ျမင္လာျပီး သူတို႔လိုက္သံုးလာတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ လုပ္ငန္းတစ္ခုလုပ္ဖို႔ အခက္အခဲေတြက အမ်ားၾကီးရိွတယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒါေတြကိုလည္း သူတို႔ သိပ္မစဥ္းစားႏိုင္ဘူးေပါ့။
၁၁။ ေအာင္ၿမင္မွဳရဖို႔ မိန္းကေလးေတြအေနနဲ႔ ရွိထားသင့္တဲ့ စိတ္ထားေလးေတြကိုေရာ ညီမငယ္ေလးေတြ စိတ္ဓာတ္ခြန္အားၿမင့္တင္ေရးအတြက္ ေၿပာၿပေပးပါအံုး။
ဘုရားေစ်းမွာေရာင္းတဲ့ ပစ္တိုင္းေထာင္အရုပ္ကို အၿမဲသတိရပါ။ ဘယ္ေလာက္ပဲ လဲသြားလဲသြား သူက ၿပန္ေထာင္တယ္။ အဲ့ဒီလိုမ်ိဳးပဲေပါ့ ဘယ္ေနရာမွာမဆို ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အလုပ္လုပ္မွရယ္မဟုတ္ဘူး။ လူျဖစ္လာတဲ့အခါမွာ အခက္အခဲေတြ အျမဲတမ္း အမ်ားၾကီးရိွတယ္။ အဲ့ဒီအခက္အခဲေတြကို ကိုယ္က ဘယ္လိုေက်ာ္ရမလဲ။ အဲ့ဒီအခက္အခဲေတြက တစ္ခါတစ္ေလက်လို႔ရိွရင္ ေပခံလိုက္ရတာရွိတယ္။ ကိုယ္က ဘာမွမတက္ႏိုင္ဘူး။ ေက်ာ္လို႔လည္းမရဘူး။ အခ်ိန္ပဲေစာင့္လိုက္ရတာရိွတယ္။ အဲ့ဒီဟာကို ဇြဲရိွရိွနဲ႔ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာကို ေခါင္းမာမာနဲ႔ သတၱိရိွရိွနဲ႔ ရင္ဆိုင္ႏိုင္ဖို႔ပဲလုိတယ္။ အဲ့ဒါဆိုရင္ စီးပြားေရးမွာပဲ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ့္ရဲ႕ ဘဝမွာလည္း ဘယ္ဟာမဆို ကိုယ္လိုခ်င္တာကိုရႏိုင္တယ္။ ကိုယ္လုပ္တဲ့ အလုပ္ကုိ passionate ျဖစ္ရမယ္။ ကိုယ္ဒါကို ယံုၾကည္တယ္ဆိုရင္ ယံုၾကည္တဲ့အတိုင္းလုပ္ရမယ္။ ကိုယ့္ယံုၾကည္ခ်က္အေနာက္ကို လိုက္ရမယ္ေပါ့ေနာ္။ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ အေလွ်ာ့မေပးရဘူး။ ေနာက္ၿပီး လူႀကီးသူမေတြရဲ႕ စကားကိုလည္း နားေထာင္ပါ။
၁၂။ ဒီလို အလုပ္တာဝန္ေတြကို တာဝန္ယူေနရေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ ဝါသနာပါတာေတြ လုပ္ဖို႔ အခ်ိန္ေတြကိုေရာ အစ္မအေနနဲ႔ ဘယ္လို စီမံျဖစ္ေနလဲ။
ကိုယ္ဝါႆနာပါတာကေတာ့ ေနာက္ဆံုးျဖစ္သြားတာေပါ့။ အလုပ္က (၁) ေပါ့။ အရင္က အလုပ္ႏွစ္ခုေလ။ ေႀကာင္ၿငာလုပ္ငန္းလုပ္ေနရင္းနဲ႔ ေက်ာင္းလုပ္ငန္းမွာ လုပ္တာကိုး။ ေက်ာင္းလုပ္ငန္းကိုေတာ့ အခုဝင္မလုပ္ေတာ့ပါဘူး။ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္းကေတာ့ ကိုယ္ငယ္ငယ္ကတည္းက လုပ္တဲ့ passionate ျဖစ္တဲ့လုပ္ငန္းဆိုေတာ့ အစ္မ ဆက္လုပ္တယ္။ အဲ့ဒါကလည္း ကိုယ့္ရဲ႕ ဝါသနာပါပဲ။ ကိုယ္ passionate ျဖစ္ရင္ ဘယ္ေနရာမွာမဆို ကိုယ္ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အစ္မက ဘာျဖစ္လဲဆိုရင္ အစ္မသားေလးရလာေတာ့ သူတို႔ကလည္း အလုပ္ထက္မက အေရးၾကီးလာတယ္။ အလုပ္အေရးၾကီးသလုိ အစ္မသားေလးလည္း အေရးၾကီးလာတယ္။ သားရယ္ သားရဲ႕ အေဖကိုလည္း အခ်ိန္ေပးရတယ္။ ဒီႏွစ္ခုကုိ အစ္မ တဟဇာတမွ်ေအာင္ လုပ္ရတယ္။ အဲ့ဒီေတာ့ အစ္မေနရာကေတာ့ ေနာက္ဆံုး ၿဖစ္သြားတာေပါ့ေနာ္။ အစ္မ ဘာၾကိဳက္လဲဆိုရင္ အစ္မအားတဲ့အခ်ိန္မွာ ပညာဒါနလုပ္ရတာကို ၾကိဳက္တယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ပံုျပင္ေရးရတာကို ၾကိဳက္တယ္။ စာေရးရတာကို ၾကိဳက္တယ္။ အခုက အင္မတန္အလုပ္မ်ားတဲ့အတြက္ အဲ့ဒါေတြကို မ်ားမ်ားစားစား မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒါကို အခ်ိန္ယူရမယ္ေပါ့။ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ေလ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့ ပံုေတြ၊ စာေတြေရးရင္ ေယာက္်ားကေတာ့ အျမဲအားေပးပါတယ္။ မင္းေပါ့ေလ အဲ့ဒါေတြကို စာအုပ္ထုတ္ပါလား။ စာေရးပါလား။ ဆိုေတာ့ စုထားတယ္လို႔၊ ဒါေတြက ကုန္ႀကမ္းေတြပါလို႔။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ေတာ့ လုပ္ပါ့မယ္လုိ႔။ အစ္မက ကေလးေတြအတြက္ ပံုျပင္ေရးတဲ့ဟာေပါ့။ အဓိကေတာ့ ကေလးေတြအတြက္ ေရးရာတာကို ၾကိဳက္တယ္။ ပံုျပင္ေလးမွာမွ ကေလးေတြ စိတ္ဝင္စားႏိုင္တဲ့ဟာေတြ ေရးရတာကို အစ္မႀကိဳက္တယ္။ အစ္မရဲ႕ ငါးႏွစ္အရြယ္သားေလးကိုလည္း မပ်က္မကြက္ကေတာ့ ညတိုင္း သူ႕ကို အျမဲတမ္း စကားေတြေျပာတာေပါ့။ တစ္ခါတစ္ေလက်ရင္ ပံုျပင္ေျပာတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလဆို သ႔ူကို လူၾကီးလုိသေဘာထားျပီး သူတစ္ေန႔လုပ္လာခဲ့တဲ့ဟာေတြကို ေျပာျပတယ္။ သူနဲ႔အစ္မ ေန႔တိုင္းေျပာတယ္။ သူ႔နာမည္ မည့္တုန္းကေတာင္ နာမည္ကို ဘယ္လို မည့္ခဲ့တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ သူ႔ကို ေၿပာၿပေလ့ရွိတယ္။ အဲ့ဒါက အစ္မ ေန႔တိုင္းလုပ္တဲ့ အလုပ္ေပါ့။
၁၃။ အိမ္ေထာင္ရွင္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးအေနနဲ႔ မိသားစုအေရးေရာ လုပ္ငန္းပါ သဟဇာတၿဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို အခ်ိန္ေတြ စီမံၿဖစ္လဲ။
အရင္တုန္းက နည္းနည္းလြယ္ကူတယ္ ညီမေလးေရ…။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီ ၂ဝ၁ဝ-၂ဝ၁၁ ေလာက္ထိက အဲ့ေလာက္ busy မျဖစ္ေသးဘူး။ သိပ္ခက္ခဲလွတယ္လုိ႔ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ပိုင္း အလုပ္မ်ားတဲ့အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္ဘာသာကိုအျမဲ သတိေပးရတယ္။ အိမ္ကို ျပန္သြားရင္ အခုက ကားေတြကလည္း က်ပ္ေတာ့ အိမ္ေရာက္သြားရင္ ၇နာရီေက်ာ္ေနျပီ။ ထမင္းစားေသာက္ျပီးရင္ အလုပ္ေတြအေၾကာင္း ရပ္ဖို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို လုပ္ရတာေပါ့။ တစ္ခါ လက္ေတာ့ပ္(laptop) ၾကီးဖြင့္ ျပီးေတာ့ အြန္လိုင္းေပၚ တက္တယ္။ အလုပ္ေတြလုပ္ၿပန္ေရာေလ။ ဆိုေတာ့ အဲ့ဒီဟာေလးကို အက်င့္ေဖ်ာက္ေနတယ္ေပါ့။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ကေလးနဲ႔အတူတူ ေစာေစာအိပ္ရာဝင္ဖို႔ ကိုယ့္ဟာနဲ႔ကိုယ္ မနည္းတြန္းေနရတယ္ေလ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အစ္မ အိမ္ေထာင္ရွင္မ ၿဖစ္တဲ့အတြက္ စေနေန႔ဆိုရင္ အိမ္အလုပ္လုပ္ရတယ္။ ေစ်းဝယ္တာတို႔၊ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္တာတို႔ေပါ့။ လူမႈေရးကလည္း ရွိေသားတယ္ေလ။ လူမႈေရးဆိုတာကေတာ့ ပြဲလမ္းဖိတ္တာတို႔၊ သာေရးနာေရး ဖိတ္တာတို႔ သြားတာေပါ့။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ အစ္မ မိသားစုနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ျဖဳန္းတယ္။ တနဂၤေႏြဆိုရင္လည္း အစ္မတစ္မနက္လံုးကေတာ့မိသားစုနဲ႔ပဲ အခ်ိန္ျဖဳန္းတယ္။ ညေနက်ေတာ့ အစ္မ အေဖအေမ မိသားစု ေမာင္ႏွမေတြစံုၾကတယ္ေပါ့။ Sunday ကေတာ့ အစ္မအတြက္ family day ပဲ။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ အစ္မဒါကိုေတာ့ တစ္ျခားဘာမွ အဝင္မခံဘူးေပါ့။
၁၄။ အစ္မ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ မ်ားလာတဲ့ အခါ ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႔ ေျဖေဖ်ာက္ေလ့ရွိလဲ။
စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားလာတဲ့အခါ အစ္မကေလ ေရရိွတဲ့ေနရာကို သြားခ်င္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ေတာင္ေတြ စိမ္းေနတဲ့ေနရာေတြကို ျမင္ခ်င္တာေပါ့။ အဲ့ဒါကို အစ္မ ျငိမ္ျငိမ္ေလး ထုိင္ၾကည့္ေနရင္ သက္သာသြားေရာေပါ့။
၁၅။ အစ္မအေနနဲ႔ ဘဝတစ္ေလွ်ာက္လံုး ျဖတ္သန္းသြားခ်င္တဲ့ ဘဝေနထိုင္မႈပံုစံေလးက ဘယ္လိုေလးျဖစ္မလဲ အစ္မ။
အစ္မက ဘဝကို ရိုးရိုးပဲ ျဖတ္သန္းသြားခ်င္တယ္။ အစ္မက အစ္မမိသားစုေလးနဲ႔ တင့္ေတာင့္တင့္တယ္ေလး ေနႏိုင္ရင္ ေက်နပ္တယ္။ အစ္မျဖစ္ခ်င္တာက အစ္မကိုယ္တိုင္ education centre ဆိုျပီး အႀကီးႀကီးတစ္ခု လွဴႏိုင္တဲ့သူေပါ့ေနာ္။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွာ မဟုတ္ဘူး။ လိုအပ္တဲ့ေနရာတို႔မွာ လွဴၿပီး အဲ့ဒီမွာ အခ်ိန္ေပးၿပီး ျပီးဆံုးသြားခ်င္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ပညာေရးက အရမ္းအေရးၾကီးတယ္ေလ။ အစ္မတို႔ သူမ်ားေနာက္က လိုက္ရတာသည္ ပညာေရးေၾကာင့္ပဲေပါ့ေနာ္။ ပညာေရးမွာ အားလံုးက ကုသိုလ္ကံေကာင္းၾကမယ္ဆိုရင္ေပါ့ လူေတာ္ေတြ အခုရိွတာထက္ ပိုပိုျပီးမ်ားလာမယ္။
၁၆။ အစ္မအၿမဲတမ္း လက္စြဲက်င့္သံုးတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ေလး ေၿပာၿပေပးပါအံုး။
အျမဲေတာ့ အစ္မက ေျပာေလ့ရိွတယ္။ “ရိုးရိုးက်င့္ ျမင့္ျမင့္ၾကံ” ေပါ့ေနာ္။ ရိုးရိုးသားသားပဲ ေနပါ။ ကိုယ္လုပ္တာ ရိုးသားခဲ့တယ္။ ကိုယ့္စိတ္မွန္ခဲ့တယ္ ဆိုရင္ နာမည္တစ္ခုရမွာပါ။ နာမည္က ဘယ္ေတာ့မွ မေသဘူး။ လူက ဘယ္ေလာက္ပဲ ခ်မ္းသာခ်မ္းသာ နာမည္ဆင္းရဲတဲ့ သူေတြအမ်ားၾကီးရိွပါတယ္။ အဲ့ဒါေၾကာင့္ အစ္မက နာမည္ပဲ ခ်မ္းသာခ်င္တာေပါ့။ အဲ့ေတာ့ လူတိုင္းကို ရိုးရိုးသားသားနဲ႔ ေလးေလးစားစား ဆက္ဆံပါ။ အဲ့ဒီလို လုပ္တဲ့လူက စိတ္ဆင္းရဲရဖို႔ အခြင့္အေရးနည္းပါတယ္။
၁၇။ ေအာင္ျမင္ခ်င္သူတိုင္း အထူးသတိျပဳရမယ့္ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြေရာ အစ္မ အေတြ႔အၾကံဳအရ အၾကံေပးပါအံုး။
ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္ေပါ့ေနာ္… ကိုယ္တြဲျပီး အလုပ္လုပ္ရမယ့္သူ လက္တြဲေဖာ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ေဖာ္က အင္မတန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ကိုယ့္နဲ႔ ေရရွည္လက္တြဲၿပီး လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္သလား။ သူနဲ႔ကိုယ္နဲ႔ သေဘာတူညီမွ်တႏိုင္လားဆိုတာ ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္စားၿပီးေတာ့မွ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ေပါ့ေနာ္။ မလင္းနဲ႔ အစ္မနဲ႔ ဆိုရင္ လုပ္ရတာ အင္မတန္ အဆင္ေျပတယ္ေလ။ ဘယ္လိုပဲၿဖစ္ၿဖစ္ လူက ႏွစ္ေယာက္ျဖစ္သြားျပီဆိုရင္ သေဘာ မညီမွ်တာေတြရိွတတ္တယ္။ မတူညီတာေတြ ရိွတတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ နားလည္မႈဆိုတာကေတာ့ ရိွသင့္တယ္။ အလုပ္လုပ္ရတာ ေရရွည္လည္း အဆင္ေျပတယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ နားလည္ရင္ေတာ့ တိုးတက္ဖို႔ကို ပိုလုပ္လို႔ လြယ္ကူတယ္။ အဲ့လို တြဲလုပ္ၿပီး အဆင္မေျပမႈေတြလည္း ၾကားဖူးတယ္။ ျမင္ဖူးတယ္။ ႀကံဳဖူတယ္။ ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္း လုပ္ရင္ေတာ့တစ္မ်ိဳးေပါ့။ စုျပီး အတူတူ အလုပ္လုပ္ၾကမယ္ေဟ့ ဆိုရင္ေတာ့ အစ္မက အဲ့ဒါေလး ေျပာခ်င္ပါတယ္။
