အ႐ြယ္ေရာက္ၿပီးသူအမ်ိဳးသမီးတိုင္းဟာ PMS လို႔ေခၚတဲ့ ရာသီမလာခင္ ျဖစ္တတ္တဲ့ လကၡ ဏာရပ္ေတြ ခံစားၾကရေလ့႐ွိပါတယ္။ မီးယပ္အထူးကုဆရာဝန္ေတြရဲ႕အဆိုအရ ပံုမွန္အားျဖင့္ ရာသီ ေသြးဆင္းေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ၈၅% မွာ အနည္းဆံုး PMS တစ္မ်ိဳးမဟုတ္တစ္မ်ိဳးကုိ ခံစားၾကရပါတယ္။ လူသိမ်ားတဲ့ PMS လကၡဏာရပ္ေတြကေတာ့ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ ဝမ္းဗိုက္ေဖာေရာင္ျခင္း၊ ဝက္ၿခံ ထြက္ျခင္း၊ ရင္သားနာက်င္ျခင္း၊ အစာစားခ်င္စိတ္လြန္ကဲလာျခင္း၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္တက္ျခင္း၊ အိပ္ မရျခင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ အအိပ္လြန္ျခင္းတုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဲ့ဒါေတြအျပင္ ရာသီလာေနခ်ိန္အတြင္း ျဖစ္ေပၚတဲ့ စိတ္တို၊ စိတ္ထိခိုက္လြယ္တာ၊ မ်က္ရည္ က်လြယ္တာ၊ ဝမ္းနည္းေဒါသထြက္လြယ္တာေတြဟာလည္း PMS လကၡဏာရပ္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ ေတြဟာ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြေၾကာင့္ပါ။
၁။ ေဟာ္မုန္းေျပာင္းလဲျခင္း
စိတ္ခံစားမႈေတြ ႐ိုလာကိုစတာလို အနိမ့္အျမင့္ အတက္အက်ျဖစ္ျခင္းက အက္စထ႐ိုဂ်င္ (estrogen) ေၾကာင့္ပါ။ ရာသီမလာခင္မွာ ေႏွးေကြးစြာျမင့္တက္ေနသလို ရာသီလာခ်ိန္မွာ က်ဆင္း ပါတယ္။ ရာသီၿပီးခ်ိန္နဲ႔ ရာသီေပၚၿပီး ႏွစ္ပတ္အၾကာမွာ အက္စထ႐ိုဂ်င္ ျပန္တက္လာပါတယ္။ ဒီလို စက္ဝန္းမွန္ေနတယ္ဆိုရင္ က်န္းမာေနေၾကာင္း ျပသေနတာပါပဲ။
၂။ Serotonin level နိမ့္က်ျခင္း
ရာသီမလာခင္ ရက္အနည္းငယ္အလိုမွာ အက္စထ႐ိုဂ်င္ level နိမ့္က်ျခင္းက serotonin level ကို သိသိသာသာနည္းေစပါတယ္။ Serotonin level နည္းတာဟာ စိတ္က်ေရာဂါ၊ ထိတ္လန္႔ျခင္း၊ စိတ္စြဲလမ္းျခင္းေရာဂါတုိ႔နဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ စိတ္ဖိစီးျခင္း၊ ဝမ္းနည္းျခင္း၊ ဆာေလာင္ျခင္း၊ ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္း၊ မ်က္ရည္လြယ္ျခင္း၊ ေဒါသထြက္လြယ္ျခင္း စသျဖင့္ စိတ္ပုိင္း၊ ႐ုပ္ပုိင္းဆိုင္ရာ ပံုမွန္ ထက္ ပုိခံစားလြယ္ေနတတ္ပါတယ္။
၃။ အာဟာရမမွ်တျခင္း
ျပဳျပင္ထားတဲ့အစားအစာေတြ၊ သၾကားဓာတ္မ်ားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားသံုးျခင္းက ရာ သီမလာခင္ျဖစ္တတ္တဲ့ ႐ုပ္ပုိင္း၊ စိတ္ပုိင္းဆိုင္ရာျပႆနာေတြကို ေလ်ာ့ပါးေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာဘိုဟိုက္ဒရိတ္ (carbohydrate) နဲ႔ သၾကားေတြဟာ ေရာင္ရမ္းမႈကို အားေပးၿပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မတည္ၿငိမ္မႈေတြကို ပိုခံစားရေစပါတယ္။
၄။ ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္မလုပ္ျခင္း
ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္လုပ္ျခင္းက စိတ္ခံစားမႈေတြကို ျမႇင့္တင္ေပးတယ္။ ဝမ္းဗိုက္ေဖာေရာင္ျခင္း ကို သက္သာေစတယ္။ အစာေခ်စနစ္ကို အေထာက္အကူျပဳတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဦးေႏွာက္အတြက္ လို အပ္တဲ့ အန္ေဒၚဖင္န္(endorphin) ေဟာ္မုန္းပမာဏေတြ ျဖည့္တင္းေပးပါတယ္။
၅။ နာက်င္မႈေတြကို ပိုခံစားလြယ္ျခင္း
PMS ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ နာက်င္မႈကို သည္းခံႏုိင္ျခင္းဟာ အနည္းဆံုးအခ်ိန္ျဖစ္တယ္လို႔ ေလ့လာမႈ ေတြက ေဖာ္ျပၾကပါတယ္။ PMS က အသံေနအသံထားကိုပါ သက္ေရာက္မႈ႐ွိေစႏုိင္တာေၾကာင့္ လူသူ ေရွ႕ေျပာဆိုရမယ့္ အလုပ္ေတြရွိရင္ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ခဏေရႊ႕ဆိုင္းထားသင့္ပါတယ္။
၆။ PMDD ရွိျခင္း
ရာသီကာလမွာ ခံစားရတဲ့လကၡဏာထက္ ပံုမွန္ PMS ထက္ ပုိေနတယ္လုိ႔ ခံစားမိရင္ ဆရာဝန္ နဲ႔ ျပသသင့္ပါတယ္။ PMDD (premenstrual dysphoric disorder) လို႔ေခၚတဲ့ ေရာဂါဟာ ရာသီလာ ခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီး ၁ဝ% အထိ ခံစားၾကရေလ့ရွိပါတယ္။
ပ်ိဳေမတို႔ေရ… ရာသီကာလဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းအတြက္ အၿမဲေက်ာ္ျဖတ္ၾကရတဲ့အရာမို႔ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ ႀကံဳရတဲ့စိတ္ပုိင္း၊ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ေျဖရွင္းတဲ့ နည္းလမ္းေလးေတြ သိထားဖို႔လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္မွာ စားေပးသင့္တဲ့ အစားအစာ၊ ေလ့က်င့္ခန္း ေတြအျပင္ သင့္ေတာ္တဲ့အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးကိုလည္း မွီဝဲေပးသင့္ပါတယ္။
စာခ်စ္သူပ်ိဳေမမ်ား က်န္းမာေရးဗဟုသုတရေစဖုိ႔ ဂႏၳဝင္မဂၢဇင္းနဲ႔ Dolfenal အကုိက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးတို႔မွ ပူးေပါင္းတင္ဆက္ထားပါတယ္။
